Od francuskiego słowa “decadence” – schyłek, upadek. Dekadentyzm w sensie ogólnym to tendencje schyłkowe związane z upadkiem kultury bądź z końcem jakiejś epoki. W sensie węższym dekadentyzm był kierunkiem w literaturze francuskiej lat osiemdziesiątych XIX w.
Z Francji rozprzestrzenił się na całą Europę, związany był z literaturą fin de siecle’u (końca wieku). Postawę dekadencką cechuje irracjonalizm i pesymizm, przewartościowanie wartości. Uznaje bezsensowność istniejących form społecznych. Bezsilność jednostki ludzkiej prowadzi do charakterystycznego buntu artysty przeciw społeczeństwu: negacja systemu wartości mieszczańskich, nieprzystosowanie do rzeczywistości, poczucie własnej zbędności w społeczeństwie.
Hasło “sztuka dla sztuki” – sztuka wolna od celów społecznych i użytkowych. Postawa bierna – ucieczka w nirwanę, postawa aktywna – krytyka filistra – tradycyjnego mieszczanina, ucieczka w poezję.
Dekadentyzm objawiał się poczuciem grożącej zewsząd katastrofy i bezsensem istnienia, niewiarą w wartość jakiejkolwiek idei, ogólną apatią i niechęcią do wszelkiego działania. Blisko związany jest z nihilizmem.
Manifestem programowym dekadentyzmu są wiersze K. Przerwy-Tetmajera:
- “Evviva l’arte”,
- “Nie wierzę w nic”,
- “Koniec wieku XIX”,
- “Hymn do Nirwany”.
