Literackie spotkanie wrogów, czyli analiza sytuacji na podstawie fragmentu “Iliady” Homera (Pryjam u Achillesa) oraz spowiedzi księdza Robaka z “Pana Tadeusza” A. Mickiewicza.
Obydwu autorów porusza w swoich dziełach problem winy, kary oraz przebaczenia. Zarówno A. Mickiewicz jak i Homer, chcąc przedstawić czytelnikowi sytuacje obiektywnie, opisują zdarzenia dokładnie, nie poddając ich osądowi. Starają się poprzez to nawiązać możliwie jak największy kontakt z odbiorcą. To właśnie jemu pozostawiają ocenę sytuacji i słuszności zachowań bohaterów. Wywierają na czytelniku wpływ poprzez ukazanie codziennych sytuacji. Zmuszają go do refleksji opisując najbardziej powszechne ludzkie zachowania i odruchy. Kreują zachowania Jacka Soplicy i Achillesa tak, aby były dla nas jak najbliższe i abyśmy mogli się na ich podstawie czegoś nauczyć.
Zbrodnie Achilla i młodego Jacka wydawałoby się diametralnie różne, a jednak bardzo podobne. W obydwu przypadkach zachowaniami bohaterów kieruje silne uczucie miłości. Pelida, w imię miłości do straconego przyjaciela, decyduję się pomścić jego śmierć. Zrozpaczony staje do walki z Hektorem – zabójcą Patrokla. Nie boi się przeciwnika, ponieważ jest pewien, że odniesie zwycięstwo, a jeśli nawet zostałby pokonany, to umrze w słusznej sprawie, oddając życie za honor przyjaciela. Zakochany do szaleństwa Jacek, poczęstowany czarna polewką, zabija ojca ukochanej kobiety. Bohaterowie popełniają zbrodnię, pod wpływem uczuć. Po upływie czasu obydwoje zdają sobie sprawę ze swoich czynów i wyrządzonych krzywd. Są gotowi odpokutować za swoje grzechy. Zrozpaczony sowim czynem Jacek, postanawia wyruszyć na tułaczkę. Poślubia kobietę, której nie kocha. Świadom swojego złego postępowania wstępuje do zakonu. Przez kolejne lata prowadzi swoje życie w ukryciu. Nikt, nawet jego syn, nie wie, że ksiądz Robak to Jacek Soplica. W jego mniemaniu, wyznacza sobie najwyższą z możliwych, kar. Dopiero na łożu śmierci wyznaje prawdę i prosi o przebaczenie. Achilles zabijając Hektora, ostatniego syna Pryjama, nie zdaje sobie nawet sprawy z tego jak wielka krzywdę czyni jego ojcu. Zachowanie Pelida i jego zdolność do trzeźwego oceniania sytuacji jest przyćmiona przez mocne uczucie przyjaźni i chęć zemsty.
Mimo wielkiej straty i nienawiści do Achilla, Pryjam znajduje w sobie tyle siły, aby przyjść do niego, prosić o przebaczenie dla Hektora i zażądać oddania ciała syna. Nieugięty Achilles odmawia zrozpaczonemu ojcu. Pamięta jeszcze, bowiem jak wielką krzywdę wyrządził mu Hektor. Zdesperowany Pryjam uniża się przed zabójcą i całuje jego ręce. Mając nadzieję, że Pelida, w końcu się zgodzi, przypomina mu o jego ojcu, który prawdopodobnie cierpi tak jak i on po stracie syna. Słowa Pryjama trafiają do, Achilla, który staje się potulny jak baranek. Uświadamia sobie, co takiego zrobił. Spełnia ostatnie życzenie zmarłego Hektora i oddaje jego ciało Pryjamowi. Postępowanie jest dowodem na to, że wie jak straszną zbrodnię popełnił i, że przebaczył już zabójcy przyjaciela.
Ksiądz robak leżąc ranny na łożu śmierci ujawnia prawdę Gerwazemu – jego wrogowi i wiernemu słudze Horeszków. Opowiada o bycie emisariusza. Wprost mówi o zabójstwie i wyjaśnia jego okoliczności. Opisuje całą sytuację obiektywnie. Nie boi się mówić prawdy, ponieważ uważa, że swoim życiem odpokutował błędy młodości i zmazał swoje dawne winy. Prosi Gerwazego o przebaczenie i zrozumienie. Sługa Horeszków słucha z niedowierzaniem wyznań Robaka.
Przez lata podsycał w sobie wrogość i do dnia dzisiejszego chowa urazę do mordercy jego pana. Podkreśla jak bardzo chciał zabić Jacka i żałuje, że chybił. Prawdopodobnie gdyby okoliczności, w których zabójca ujawnia prawdę, były inne Gerwazy jeszcze teraz porwałby się na niego ze swoim Scyzorykiem. Powstrzymuje się jednak widząc w jak ciężkim stanie jest Robak. Religia nakazuje wybaczyć umierającemu, więc Gerwazy przebacza mu niejako z obowiązku.
Podsumowanie
Sytuacje, w jakich znajdują się Achilles i Jacek Soplica pokazują jak ważne w życiu człowieka są uczucia, i że pod wpływem emocji każdy z nas jest gotów popełnić głupstwo. Autorzy ukazują w utworach potęgę miłości – zarówno tej skierowanej do przyjaciela jak i do kobiety. Miłość zaślepia bohaterów, którzy poddając się jej działaniu czynią zło. Postawa Pryjama i Gerwazego ukazuje desperację skrzywdzonych przez innych osób. Pryjam, choć żywi urazę do Pelida, znajduje w sobie dość siły, aby iść z nim porozmawiać. Gerwazy, mimo wielkiej nienawiści, powstrzymuje emocje i słucha opowieści księdza do końca. Obydwa utwory pokazują czytelnikowi, że ludzie w ostatecznych sytuacjach potrafią zdobyć się na miłosierdzie i przebaczenie wobec największych wrogów. Cierpienie innych sprawia, że zaczynamy inaczej patrzeć na nieprzyjaciół. Zaczynamy rozumieć ich zachowanie i gotowi jesteśmy im przebaczyć. A. Mickiewicz i Homer ukazują, że przebaczenie bywa czasem aktem heroicznym. Uczmy się rozumieć innych i przebaczać im ich winy. Nikt nie jest doskonały, a sami też kiedyś możemy znaleźć się w sytuacji, w której będziemy potrzebować zrozumienia i przebaczenia.
“Nie chowaj nienawiści po wieczne czasy, ty, który sam nie jesteś wieczny.”
Arystoteles
Przygotowała
natallka – natallka@tenbit.pl
