Antyk (inaczej starożytność) to epoka, która obejmuje piśmiennictwo od czasów najdawniejszych (początki piśmiennictwa ok. XIII w. p.n.e.) do V w. n.e. Umowna data końca epoki starożytnej to 476 r. – data upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego.
Piśmiennictwo:
Pismo (alfabetyczne) istnieje od ok. XIII w. p.n.e. Od tego czasu powstawała Biblia, najstarszy zabytek piśmienniczy tak wielkich rozmiarów. W starożytnej Grecji podstawę tematyczną literatury stanowi mitologia, podobnie jak Biblia istniejąca w przekazach ustnych od czasów niepiśmiennych. Na mitologii opierają się dzieła Homera: “Iliada” i “Odyseja” z VIII – VII w p.n.e.
Rozkwit literatury antycznej przypada na okres świetności starożytnej Grecji i Rzymu (tzn. VIII w. p.n.e. – II w. n.e.). Literatura starożytna stała się wzorem wszystkich późniejszych prądów artystycznych i na długie wieki określiła europejskie kanony piękna. Uznano ją za wzór doskonały – klasyczny. Klasycyzm narodził się w Grecji, zaś Rzym przejął i odpowiednio przekształcił ten wzorzec.
Literaturę grecką można podzielić na cztery okresy, biorąc pod uwagę gatunek literacki dominujący w danym czasie:
– epika (VIII wiek p.n.e.)
– liryka (VII-VI wiek p.n.e.)
– dramat (V wiek p.n.e.)
– epigramat (III wiek p.n.e.)
Podziału literatury dokonał Arystoteles wyróżniając w niej:
– epikę
– dramat
– lirykę
Religia:
W świecie starożytnym panował przeważnie politeizm (wielobóstwo), z wyjątkiem monoteistycznej (wyznającej jednego Boga) religii judaistycznej. Podstawą wierzeń starożynych Greków i Rzymian była mitologia, zaś Żydów – Biblia.
Filozofia:
Największymi filozofami starożytności byli Grecy: Platon i Arystoteles, którzy żyli w V w. p.n.e. w Atenach. Stworzone przez nich systemy filozoficzne – platonizm i arystotelizm – po przekształceniach funkcjonowały w ciągu kolejnych epok. Również epikureizm i stoicyzm odgrywały później znaczącą rolę, zwłaszcza w renesansie.
Lektura dodatkowa:
– T. Sinko, “Zarys literatury greckiej”
– K. Morawski, “Historia literatury rzymskiej”
– J. Kudasiewicz, “Biblia, nauka, historia”
/Rafał
