Szachy to bardzo stara, piękna i mądra gra. Królewska gra, jak zwykło się, nie bez powodu, mówić. Aby dobrze grać w szachy, należy znać zasady, a później dużo ćwiczyć. Nie ma jednej słusznej recepty, jak zostać szachowym arcymistrzem, poza tym, że należy grać przy każdej nadarzającej się okazji i doskonalić się, wzbogacając swoje doświadczenie.
W tym tekście przeczytasz:
Zasady gry w szachy
Aby to jednak osiągnąć, należy wpierw posiąść zasady gry. Niniejszy tekst powinien przybliżyć je nieco i sprawić, że dwóch niedoświadczonych graczy będzie mogło usiąść naprzeciw siebie i rozegrać pierwsze partie. Gdy oswoją się nieco z szachownicą, będą mogli przejść do bardziej zaawansowanych zasad.
Plansza do szachów (szachownica) składa się z 64 pól, umieszczonych naprzemiennie (czarne i białe) w ośmiu rzędach po osiem pól. Rzędy numerowane są od 1 do 8, podczas gdy kolumny od “a” do “h”. Pole “a1” ma kolor czarny. Jeden z graczy będzie grał bierkami białymi, drugi czarnymi. Kto zagra którymi można określić przez losowanie, lub umówić się wcześniej.
Bierki białe rozstawiane są w rzędach 1 i 2, przy czym w rzędzie 1 ustawiamy figury, a rząd 2 w całości składa się z pionów. Figury (licząc od pola “a1” do “a8”) ustawiamy w porządku: wieża, skoczek, goniec, hetman, król, goniec, skoczek, wieża. Bierki czarne ustawiamy w lustrzanym odbiciu do białych, w rzędach 7 i 8 (w rzędzie 7 piony, w rzędzie 8 figury). Zaczyna gracz, używający bierek w kolorze białym.
Figury w szachach
Poszczególne figury poruszają się następująco:
Wieża: o dowolną liczbę pól, w jednej kolumnie lub jednym rzędzie (“poziomo” lub “pionowo” na szachownicy).
Skoczek: o dwa pola w dowolnym kierunku (“pionowo” lub “poziomo”) i jedno pole w dowolny bok. Jest to jedyna figura, która może “przeskakiwać” przez inne bierki.
Goniec: o dowolną liczbę pól, w jednej linii, po “skosie” (jeden goniec danego gracza porusza się wyłącznie po polach białych, drugi po czarnych).
Hetman: łączy w sobie możliwości wieży i gońca.
Król: jak hetman, ale tylko o jedno pole.
Pion: może poruszać się o jedno pole naprzód (w pionie, w kierunku, z którego zaczynał przeciwnik. Białe piony poruszają się w kierunku rzędu “8”, a czarne w kierunku rzędu “1”). Pion, który nie poruszył się od początku partii i wciąż stoi na swoim polu początkowym, może poruszyć się o dwa pola naprzód.
Wszystkie bierki poza pionem biją w ten sam sposób, w jaki się poruszają – gdy zatrzymają się na polu zajętym przez bierkę przeciwnika, ta jest usuwana z gry (wyjątkiem jest król). Pion bije wyłącznie na skos (bicia pionem nie wykonuje się poruszając o jedno pole naprzód, ale o jedno pole na skos, w kierunku z którego zaczynał przeciwnik). Jeśli pole to jest puste, pion nie może się tam poruszyć.
Cel gry w szachy
Celem gry, jest doprowadzenie do sytuacji, gdy król przeciwnika znajdzie się w niebezpieczeństwie i nie będzie miał jak go uniknąć. To zakończenie nazywa się “matem” (lub “szachem matem”), w odróżnieniu do zwykłego zagrożenia króla, które to ustawienie nazywamy “szachem”. Kiedy uda nam się doprowadzić do sytuacji zagrożenia króla przeciwnika (któraś z naszych figur znajdzie się w sytuacji, w której w następnym ruchu mogłaby “zbić” króla, oznajmiamy to przeciwnikowi mówiąc “szach”.
Przeciwnik musi wtedy wykorzystać swój ruch, by zlikwidować zagrożenie – przez ucieczkę królem, zasłonięcie go inną figurą lub zbicie napastnika. Nie można także samemu postawić się w sytuacji, kiedy król będzie zagrożony – takiego ruchu nie wolno wykonać. Jeśli przeciwnik nie może uciec spod “szacha” w sposób, który gwarantuje bezpieczeństwo króla, przegrywa.
Możliwa jest także sytuacja, gdy jeden z graczy nie może wykonać ruchu (każdy ruch doprowadziłby do zaszachowania króla), ale w obecnej chwili król nie znajduje się na zagrożonym polu. W takiej sytuacji następuje “pat”, czyli zakończenie partii bez ogłaszania zwycięzcy. To samo może zaistnieć jeszcze w sytuacji, gdy żaden z graczy nie ma wystarczającego zestawu figur, by dać mata przeciwnikowi lub gdy zostanie wykonanych pięćdziesiąt ruchów bez bicia i ruchu pionem albo gdy trzeci raz powtórzy się na szachownicy ten sam układ. Możliwy jest także remis w przypadku powstania tak zwanego “wiecznego szacha”.
Podsumowanie
Gdy już trochę pogracie, zainteresują was z pewnością zasady zaawansowane, takie jak dodatkowe ruchy (“roszada” czy “bicie w przelocie”), promocja piona czy wspomniany “wieczny szach”. Będzie wtedy czas na zaznajomienie się z zegarem szachowym czy sposobem zapisywania partii, w celu jej późniejszego odtworzenia. Być może zapoznacie się z innymi odmianami szachów (szybkimi, błyskawicznymi, korespondencyjnymi czy symultaną). Świat gry stanie przed wami otworem!
