Determinizm – prądy, kierunki, filozofia
Determinizm. H. Taine w dziele "Rasa, środowisko, moment" stwierdził, że każde zjawisko ludzkiej rzeczywistości jest uwarunkowane przez zespół czynników - oznacza to, że jest zdeterminowane, bo "determino" znaczy "ograniczam".
"Determinaty" człowieka to: rasa (jakie cechy...
Doloryzm – prądy, kierunki, filozofia
Doloryzm to nazwa utworzona od łacińskiego hymnu religijnego, popularnego w średniowieczu pt. "Stabat Mater Dolorosa..." - "Stała Matka Boleściwa...", opisującego cierpienia Matki Boskiej pod krzyżem.
Patrz hasło: memento mori.
Egzystencjalizm – prądy, kierunki, filozofia
Egzystencjalizm to kierunek w filozofii ukształtowany w poł. XIX w. (S. Kierkegaard) i mający różne postacie w XX w. Nurt ten oddziałał głównie na literaturę francuską po II wojnie światowej.
Przedstawiciele egzystencjalizmu (w wersji teistycznej...
Ekspresjonizm – prądy, kierunki, filozofia
Ekspresjonizm to kierunek w sztuce, ukształtowany w Niemczech przed I wojną światową, żywy do końca lat dwudziestych. Podstawową kategorią uczynił ekspresję (wyrazistość uczuć), mającą w sposób spotęgowany i dramatyczny oddać przeżycia wewnętrzne twórcy.
Ekspresjonizm wyeksponował...
Empiryzm – prądy, kierunki, filozofia
Empiryzm, pogląd filozoficzny uznający doświadczenie zmysłowe za jedyne źródło poznania świata. "Empiria" znaczy "doświadczenie".
Prekursorem tego nurtu był angielski filozof Francis Bacon (1561-1626). Kładł on nacisk na rolę doświadczenia w procesie poznawania świata, odrzucając to...
Epikureizm – prądy, kierunki, filozofia
Epikureizm to recka filozofia stworzona przez Epikura z Samos na przeł. IV/III w. p.n.e. Głosiła ona zasadę uznającą szczęście za główny cel dążeń człowieka, przy czym szczęście to utożsamiane było z brakiem cierpień. Pogodna...
Ewolucjonizm – prądy, kierunki, filozofia
Ewolucjonizm wywodził się ze scjentyzmu, przyjął założenie, że zarówno człowiek, jak i społeczeństwo są takimi samymi organizmami jak wszystko, co żyje na ziemi, i podlegają takim samym prawom; najważniejsze z nich to prawo ewolucji,...
Franciszkanizm – prądy, kierunki, filozofia
Franciszkanizm to filozofia stworzona przez średniowiecznego ascetę św. Franciszka z Asyżu, wyznająca zasadę bezwzględnego ubóstwa i prostoty obyczajów. Formuła franciszkańska głosiła konieczność wyzbycia się dóbr doczesnych i zaufania Bogu w sprawach materialnych.
Naturalne, proste życie...
Futuryzm – prądy, kierunki, filozofia
Futuryzm to awangardowy kierunek literacki i artystyczny rozwijający się w pierwszym ćwierćwieczu XX wieku, mający wiele wspólnego z dadaizmem. Teoretykiem tego kierunku oraz autorem futurystycznego manifestu był włoski poeta Tomasso Marinetti, który głosił idee anarchistycznego...
Futuryzm w Polsce – prądy, kierunki, filozofia
Polscy futuryści, inaczej Awangarda Warszawska, to grupa poetycka, w skład której wchodzili: Bruno Jasieński, Stanisław Młodożeniec, Anatol Stern, Adam Ważyk, T. Czyżewski. Za prekursora polskiego futuryzmu uważa się Jerzego Jankowskiego, autora futurystycznego zbioru wierszy...
Hedonizm – prądy, kierunki, filozofia
Hedonizm to filozofia stworzona w starożytnej Grecji (V/IV w. p.n.e.), uznająca przyjemność za główny cel dążeń życiowych i najwyższe dobro człowieka. Natomiast warunkiem szczęścia jest unikanie cierpienia.
Patrz również: Kazimierz Przerwa-Tetmajer.
Lektura dodatkowa:
- W. Tatarkiewicz, "Historia...
Humanizm – prądy, kierunki, filozofia
Humanizm (łac. "humanitas" - "człowieczeństwo", "ludzkość") to prąd umysłowy renesansu, który poprzedził jakby całą epokę, był jej zwiastunem, "świtem" - jak zwykło się mówić. Waga tego pierwszego objawienia polegała przede wszystkim na uzmysłowieniu sobie...
Charakterystyka głównej bohaterki książki pt. ‘Siłaczka’
Główną bohaterką "Siłaczki" Stefana Żeromskiego jest Stanisława Bozowska. Ukończyła ona gimnazjum w Warszawie. Marzenia o studiach w Zurychu porzuciła na rzecz pracy wśród wiejskich dzieci. Początkowo zarabiała udzielając korepetycji jako guwernantka, a w późniejszym...
Matki i sposoby ich portretowania we fragmentach PRZEDWIOŚNIA Stefana Żeromskiego i CUDZOZIEMKI Marii Kuncewiczowej.
"Matka jest ciepłem, jest pokarmem, matka jest pełnym błogości stanem zadowolenia i bezpieczeństwa (...). Nic nie musisz zrobić aby być kochanym - miłość matki nie jest obwarowana żadnym warunkiem..." Tak pisał o matce Erich...
Idealizm – prądy, kierunki, filozofia
Idealizm to kierunek filozoficzny, zakładający pierwotność ducha, idei, świadomości i wtórność materii, przeciwstawny materializmowi.
Idea - myśl; filoz. bezpośredni przedmiot myśli (poznania), pojęcie, wyobrażenie; myśl przewodnia, twórcza; główna tendencja utworu; pomysł, koncepcja; pojęcie abstrakcyjne.
Idealista -...
Impresjonizm – prądy, kierunki, filozofia
Impresjonim pochodzi od francuskiego słowa "impression" - wrażenie. Kierunek w malarstwie ukształtowany we Francji w drugiej poł. XIX w, mający swoje odpowiedniki w literaturze, m.in. w poezji P. Verlaine'a. Przedstawiciele impresjonizmu przedstawiali świat tak,...
Intuicjonizm – prądy, kierunki, filozofia
Intuicjonizm to teoria filozoficzna zapoczątkowana przez Bergsona (patrz hasło: Młoda Polska). Głównym narzędziem poznania świata jest intuicja i instynkt życiowy, a nie rozum. Intuicja, ponieważ jest częścią przyrody, pozwala poznawać ją od wewnątrz, a...
Irenizm – prądy, kierunki, filozofia
Irenizm pochodzi od greckiego słowa "eirene" - "pokój". Koncepcja Erazma z Rotterdamu, dzieląca wojny na sprawiedliwe (obronne) i niesprawiedliwe (zaborcze). Erazm podkreślał ponadto niemoralność wszelkich wojen, głosił pogodną doktrynę harmonii między łaską a naturą,...
Irracjonalizm – prądy, kierunki, filozofia
Irracjonalizm to pogląd filozoficzny, głoszący, że rzeczywistość jest niedostępna poznaniu rozumowemu. Nurt ten odwołuje się do przekonań wyprowadzonych z intuicji, wiary, instynktu i tradycji. Wykształcił się pod koniec epoki oświecenia jako protest przeciw racjonalizmowi.
Według...
Katastrofizm – prądy, kierunki, filozofia
Katastrofizm to zespół tendencji historiozoficzno-moralistycznych związanych z przekonaniem o nieuchronnej i bliskiej katastrofie, zagrażającej współczesnemu światu.
Kierunek przejawiający się w filozofii, teorii kultury i literaturze europejskiej, zwłaszcza w okresie dwudziestolecia międzywojennego, czerpał inspiracje teoretyczne z...
